تفاوت پایان نامه ارشد و رساله دکتری

اگر در مقطع کارشناسی ارشد و یا دکتری تحصیل می کنید حتما می دانید که ارائه پایان نامه یک فعالیت اجتناب ناپذیر برای شماست و تا زمانی که آن را ارائه نکنید نمی توانید به مقاطع بالاتر تحصیلی راه یابید؛ اما پایان نامه در مقطع کارشناسی با مقطع دکتری تفاوت های زیادی دارد و همین تفاوت هاست که فرق میان پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری را مشخص می کند. البته امروزه با آشکار شدن مزیت های تبدیل پایان نامه به کتاب عده زیادی از افراد تصمیم می گیرند که در نهایت پایان نامه خود را به کتاب تبدیل کنند که پابوک می تواند در این زمینه آن ها را یاری کند. اگر دوست دارید تفاوت میان این دو واژه را به صورت کامل بدانید در ادامه این مقاله همراه ما باشید.

پایان نامه چیست؟

به صورت کلی پایان نامه الگوی خاصی را دنبال می کند و باید دارای موضوعی جدید و نو باشد که به دنبال آن تحقیق و پژوهش و آزمایشاتی انجام شود تا به سوال آن موضوع پاسخ داده شود. در واقع هدف از اینکه پایان نامه برای دانشجویان کارشناسی ارشد اجباری است؛ ترغیب کردن دانشجو های این مقطع برای تحقیق و پژوهش های بیشتر در رشته تحصیلی خودشان است. پایان نامه می تواند تحقیق و پژوهشی باشد که توسط یک یا چند دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد انجام شده است.

رساله چیست؟

رساله دکتری که به آن تز دکتری هم گفته می شود نیز شامل یک پایان نامه است که همانند پایان نامه کارشناسی ارشد باید دارای موضوع جدیدی باشد و درباره آن تحقیق و پژوهش صورت گیرد. دانشجویان مقطع دکتری برای اتمام فرآیند تحصیلی خود در این مقطع موظف هستند که رساله یا تز خود را به دانشگاه محل تحصیل خود تحویل دهند. بعد از اینکه رساله دکتری به دانشگاه تحویل داده می شود یک مرحله دیگر نیز منتظر دانشجویان است که همان مرحله دفاع از پایان نامه یا رساله دکتری است و پس از طی کردن آن مدرک دانشجو صادر می گردد.

تفاوت رساله دکتری و پایان نامه ارشد چیست؟

شاید زمانی که درباره رساله دکتری حرف میزنیم و قواعد و اصولی را برای نگارش آن مطرح می کنیم شباهت های بسیار زیادی به پایان نامه مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد داشته باشد. حتی ممکن است این شباهت ها آنقدر زیاد باشند که یک فرد عادی متوجه تفاوت آن ها نگردد؛ اما با این حال تفاوت های آشکاری وجود دارد که میان رساله دکتری و پایان نامه مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد تمایز ایجاد می کند. در ادامه این مقاله می خواهیم به بررسی این تفاوت ها بپردازیم و در نهایت به این نتیجه برسیم که تفاوت های میان این دو پایان نامه در مقاطع تحصیلی متفاوت چیست.

نحوه نگارش

در رساله دکتری خبری از ایده هایی که قبلا مطرح شده اند نیست و فرد محقق باید به بررسی ایده های جدید بپردازد. همین امر باعث می شود که بخش های مختلف رساله توضیحات طولانی و مفصلی داشته باشند و در نهایت رساله دارای حجم بسیار زیادی شود. در برخی موارد در بعضی از رشته های تحصیلی نیاز به توضیح موارد بیشتری در رساله وجود دارد و همین امر باعث می شود که طول رساله یک محقق بعضا به 400 صفحه یا بیشتر از آن نیز برسد.

این در حالی است که پایان نامه مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد نیازی به این حجم از توضیح ندارد چرا که قرار نیست لزوما ایده های بکر و کاملا نو مورد بررسی قرار بگیرند و اگر هم ایده ها کاملا نو باشند لازم نیست تا این حد دانشجو به صورت عمقی به آن بپردازد. به همین دلیل است که می بینیم یک پایان نامه معمولا به 100 صفحه و یا شاید کمتر از آن ختم می گردد.

نوع موضوع

درست است که در پایان نامه مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد نیز باید موضوعاتی انتخاب شوند که نو و خلاقانه باشند اما در رساله دکتری، موضوعات گستردگی بیشتری را در بر می گیرند و به صورت عمقی تر به آن ها پرداخته می شود.

برای مثال یک ایده نو و خلاقانه اگر برای رساله دکتری مورد بررسی قرار بگیرد به نسبت پایان نامه باید مفصل تر، علمی تر و خلاقانه تر به آن پرداخت و مسائل و زیر موضوع های مربوط به آن موضوع را نیز مورد بررسی قرار داد؛ بنابراین پایان نامه و رساله دکتری از نظر گستره موضوع نیز با هم تفاوت زیادی دارند و ما در پایان نامه مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد شاهد این مواردی که برای رساله دکتری ذکر کردیم نیستیم.

نوع پروپوزال

در پروپوزالی که قرار است یک دانشجوی مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد ارائه دهد تنها اشاره به موارد ضروری که در پایان نامه مورد بررسی قرار گرفته است کافیست اما در مقابل در پروپوزال رساله مقطع تحصیلی دکتری؛ دانشجو موظف است تمامی مواردی که در رساله مورد بررسی قرار گرفته است را به صورت کامل و با جزئیات درون پروپوزال بیاورد و همین امر باعث می گردد پروپوزال رساله همانند خود رساله از پایان نامه مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد قطورتر و حجیم تر گردد.

هدف

همانطور که گفتیم هدف از نگارش پایان نامه برای دانشجویان مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد این است که بیشتر با تحقیق و پژوهش آشنا شوند و به نوعی اثبات کنند تقریبا تمامی موارد مربوط به رشته خود را در این مقطع تحصیلی به خوبی فرا گرفته اند. اساتید نیز در این مقطع توقعات سنگینی ندارند و معمولا به دنبال این موضوع هستند تا متوجه شوند که دانشجو تا چه میزان به دنبال کسب دانش در این مقطع بوده است و اگر این موضوع برای آن ها احراز شود پایان نامه دانشجو را مورد قبول اعلام می کنند.

اما در مقابل در مقطع دکتری توقعات از دانشجوی این مقطع کمی بالاتر است و انتظار می رود که وی با تحقیق و پژوهش آشنایی کاملی داشته باشد و بتواند به صورت مستقل یک تحقیق و پژوهش را پیش ببرد؛ بنابراین معمولا رساله دکتری با سخت گیری بیشتری نسبت به پایان نامه کارشناسی ارشد توسط اساتید مورد بررسی قرار می گیرد.

روش تحقیق

با توجه به اینکه دانشجویان مقطع دکتری یک بار پایان نامه ارشد را در مقطع کارشناسی ارشد ارائه کرده اند تسلط کاملی بر روی اصول و ضوابط تحقیق دارند و اساتید از آن ها توقعات بسیار بیشتری علاوه بر رعایت اصول و ضوابط دارند. برای مثال اگر ایده جدیدی در یک رساله مورد بررسی قرار گرفته باشد، اساتید در مقابل توقع دارند تا دانشجوی مورد نظر نظریه ها، تفسیرها و توضیحات شخصی خودش را درباره آن ایده ارائه کند و به صورت کامل آن ایده را نقد کند و مورد بررسی قرار دهد.

در مقابل می بینیم در پایان نامه کارشناسی ارشد توقعات اساتید از دانشجوها بسیار پایین تر است و معمولا اگر دانشجو ها موضوع خوبی را انتخاب کرده باشند و آن را به درستی مورد بررسی قرار داده باشند و ضمن آن تمامی موارد و اصول و ضوابط را بررسی کرده باشند اساتید پایان نامه آن ها را مورد قبول اعلام می نمایند.

جمع بندی

همانطور که در ابتدای این مقاله گفتیم؛ هدف از ارائه این مقاله این بود که در نهایت تفاوت های میان پایان نامه مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد را با رساله مقطع دکتری با هم بررسی کنیم. اگر در مقطع کارشناسی هستید و می خواهید به خاطر امتیازاتی که در مقطع دکتری به دست می آورید تبدیل پایان نامه به کتاب را انجام دهید؛ پابوک در تک تک این مراحل همراه شماست و شما را در این امر یاری می کند.